2. Yoga nu
In dit artikel gaan we verder in op de inhoud en wat yoga betekent in onze tijd. In deel 1 heb je kunnen lezen over de herkomst van yoga.
Yoga in de 21ste eeuw
Door de lange geschiedenis van yoga waren er aan het begin van de 20ste eeuw enkele yogatradities die de moeilijkheden van de Britse overheersing over India hadden overleefd. Vanaf de jaren 60 naar nu toe is echter het aantal yogastijlen geëxplodeerd. Het is soms lastig te bepalen als beginner in de yoga wat al die verschillende vormen bieden.
Hoofdkenmerken van moderne yoga
Wat zijn de overeenkomstige kenmerken van al die tradities en stijlen?
- Yoga: bijna alle vormen beogen ten minste een zekere balans of harmonie voor de beoefenaar.
- Geest : niet alle vormen doen aan meditatie, maar bevatten vaak altijd wel een meditatief element.
- Ademhaling : bijna alle vormen doen aan ademhalingsoefeningen, ook wel pranayama genoemd.
- Lichaam : bijna alle vormen hebben fysieke oefeningen. Het grootste verschil zit hem vaak in de methodiek en of het zwaartepunt meer op het fysieke dan wel geestelijk vlak ligt.
Lichamelijke oefeningen : asana’s
Het meest populaire onderdeel van de yoga zijn eigenlijk wel de houdingen van yoga, oftwel de asana’s. In boeken of internet zie je vaak foto’s zoals bij dit artikel. Er zijn een enorme variatie aan houdingen. Het overgrote deel van de yogascholen heeft de nadruk op houdingen. Een vaak geziene vorm is een uur verschillende houdingen doen, met een kleine meditatieve afsluiting, vaak de liggende houding Savasana of in sommige gevallen zittende Padmasana. De houdingen kunnen in het Nederlands of met Sanskriet termen worden benoemd.
Asana betekent “zich zetelen” omdat in de yoga sutras de asana het onderdeel was van mediteren : zitten in een comfortabele houding gedurende een tijd. Waarschijnlijk pas later, vanaf de 10e eeuw kreeg je een variatie aan houdingen die de yogi kon doen als complement aan de meditaties. Elke asana had zijn eigen effect, soms om een lichaamsprobleem op te lossen, maar ook vaak met het idee om blokkades op te heffen om samadhi te bereiken
In een aantal recente stijlen is er nadruk op de houdingen om lekker in je vel te komen, waarbij kracht en lenigheid kunnen worden opgebouwd tot een gezond geheel. Kracht en lenigheid zijn echter geen voorwaarden om te beginnen met yoga, en zolang de begeleiding goed is, kan iedereen beginnen met yoga om meer kracht,lenigheid en balans te ervaren.
Geestelijke oefeningen
Het geestelijke aspect van yoga is vooral gericht op het innerlijk. Het volgende kun je tegenkomen :
- Meditatie : meditatie is een bijzondere vorm van concentratie waarbij je focus naar binnen keert. Dit kan op verschillende manieren, door b.v. een geleide meditatie door een docent(e) of eigen discipline.
- Visualisatie : sommige vormen van meditatie zijn heel visueel en worden ook wel visualisaties genoemd. Dit kan zowel passief als actief zijn.
- Concentraties of aandacht : hier zijn ook vele mogelijkheden b.v. de ademhaling is een veel terugkomende concentratie, of een bepaalde handpose (mudra). Bovenstaande kunnen ook in verschillende combinaties of mengvormen worden toegepast.
Ademhaling : pranayama
Ademhalingsoefeningen zijn een veel voorkomende kenmerk van yoga. Je kunt dit tegenkomen als :
De timing van de ademhaling gedurende een fystieke oefening. Een aparte ademhalingsoefening, staand of zittend.
Overigens zijn er ook enkele klassieke pranayama’s die niet meer beoefend worden in de praktijk wegens mogelijke gezondheidsrisico’s. In oude yogateksten word ook al gewaarschuwd voor het niet goed uitvoeren van zo’n pranayama. Die zul je in de praktijk dus niet zomaar beoefenen als leek.
De guru
In een willekeurige yogales zal je over het algemeen weinig te maken hebben met het fenomeen van een guru. Toch kun je er mee te maken krijgen in sommige scholen of stijlen van yoga, dus het benoemen waard.
In India werd de traditie door gegeven door een guru, een meester, die dan enkele of meerdere leerlingen had. Leerlingen waren dan jaren in de leer en in dienst van zo’n guru. Dat kon ook in een ashram zijn, een leefgemeenschap. Eén zo’n guru is bijvoorbeeld Parahamsa Yogananda. Begin 20ste eeuw heeft hij een invloedrijk boek geschreven “Autobiografie van een yogi” die yoga in het westen heel populair heeft gemaakt.
Een paar andere bekende guru’s zijn K. Pattabhi Jois van de Ashtanga Yoga en Iyengar van de Iyengar Yoga.
Een kanttekening is op zijn plaats. Het woord “guru” betekent simpelweg “meester”. In de basis is zo’n guru – leerling een positieve manier om veel te leren. Toch zijn de afgelopen decennia door bewustwording een aantal guru’s en bijbehorende sektes veroordeeld voor fraude, machts- en sexueel misbruik en dergelijke. Om die reden zul je ook yogastijlen tegenkomen die expliciet geen guru hebben. Mocht je besluiten je over te geven aan een yogastijl met een guru in een ashram of gemeenschap, dan blijft het belangrijk om wat onderzoek te doen en je autonomie te bewaken. Overigens is dit geen nieuw fenomeen. Indiase schrijvers uit de 10e eeuw waarschuwen al voor nepguru’s die alleen maar op aanzien en geld uit zijn.
In het volgende artikel zullen we meer ingaan op de verschillende stijlen en vormen van yoga.